“Verdriet is als een vingerafdruk: voor iedereen herkenbaar en toch zijn er geen twee vingerafdrukken hetzelfde. De lijnen lopen telkens weer anders en vormen een uniek patroon. Zo is het ook met verdriet. Men gaat voorbij aan het individuele van elk verdriet, als men geen rekening houdt met de hoogstpersoonlijke behoefte waarmee men geconfronteerd wordt bij elk type verlies.”

Manu Keirse

Levend verlies is een vorm van verlies waar we niet gauw bij stil staan, of doorhebben dat het zo werkt. Sowieso blijft het een lastig onderwerp, rouw, verlies, en leven we maar gauw door voor zover als dat gaat. Maar op den duur gaat het knagen, kom je vast te zitten en weet je geen houding meer hoe om te gaan met dat wat in je leeft. Het voelt ongemakkelijk, oncomfortabel. Vaak volgt een burn-out ongemerkt jaren later op zo’n verlies.

Levend Verlies is de term die de bekende Belgische Rouwdeskundige Manu Keirse. Hij introduceerde om deze vorm van rouw juist te benoemen. Een vorm van rouw die je ervaart wanneer jijzelf of een naaste, getroffen wordt door een chronische ziekte of beperking. Waarbij het niet gaat om het verlies van een dierbare aan de dood, maar het verlies door bijvoorbeeld chronische ziekte of beperking van een dierbare.

Elk belangrijk verlies, dus niet alleen dat waar de dood op volgt, zorgt voor een proces van rouw dat moet worden doorleefd. Het roept een gevoel van onrecht op: wat is mij, wat is ons aangedaan? Kinderloos blijven, betreft ook een permanent verlies. Of de diagnose van kanker. Zodra je of iemand in jouw omgeving die diagnose bij jouw arts krijgt, start een proces van rouw. Iedereen gaat dit in het eigen leven meemaken of krijgt er bij dierbaren mee te maken. In mijn ogen zouden we ons hiervan veel beter bewust moeten zijn.

Denk hierbij ook aan aan dementie/Alzheimer, verslaving, Parkinson, lichamelijke of geestelijke beperking, autisme of een eetstoornis. De zorg en zorgen die de dierbare met deze ziekte omgeven, zijn langdurig en hebben een enorme impact op de omgeving, familie en andere dierbaren. Daarnaast slepen ze lang omdat het allemaal ziekten betreft die niet snel genezen of misschien wel nooit. Elke dag is een confrontatie met die beperking en de naderende eindigheid. Of een confrontatie met de toekomst die nooit zal zijn zoals je dacht.

Het gaat over verdriet dat altijd kan oplaaien, verwacht of onverwacht en dat soms verergert door de jaren heen. Het kan zelfs levenslang zijn. Het doordringt je hele leven. Zo’n burn-out komt niet van de ene op de andere dag maar juist omdat de situatie slepend is.

Het proces van levend verlies is pittig en intensief. Met name wanneer je bij mijlpalen weer geconfronteerd wordt met wat diegene (nog) niet kan of nooit zal kunnen, als het verdriet je weer eens overvalt of wanneer je, als spin in het web, je helemaal gevangen voelt. Of je bent doodmoe en zit er helemaal doorheen.

Leven met een levend verlies draait echter niet alleen om de verlieservaring. Wij zien ook dat het een proces is dat kracht geeft. Wat bedoel ik hiermee?

Als verzorger doe je er alles aan om de ander mee te kunnen laten doen. Je wordt creatiever in het bedenken van oplossingen, je krijgt een enorm doorzettingsvermogen, je wordt steeds wijzer en je kunt meer genieten van de kleine dingen die er echt toe doen. Er schuilt iets positiefs, een geheim in. Wanneer je je bewust wordt van de gedachten die je bij deze zorgen hebt, kun je kiezen om niet in de valkuil te stappen van angst, gespannenheid en stress. Maar, om je meer te accepteren wat gebeurt en dat er beperkingen zijn, met liefdevolle ogen kijken naar de situatie en de ander.

Persoonlijk ervaar ik sinds begin 2017 zo’n levend verlies door de ziekte van mijn tweede dochter. Zij heeft anorexia. Precies zoals hierboven geschreven is het voor mij confronterend en zorgelijk, maar het maakt mij ook nederig en dankbaar voor wat wel kan. Inderdaad die kleine dingen. Dankbaar voor het leven dat ik zelf heb waar ik nu veel liefdevoller en zorgvuldiger mee omga. Iedere dag zie ik beperkingen en juist daardoor ook mogelijkheden. Het intensiveert de liefde en de energie, of we nu wel of niet samen zijn.

Die anorexia was voor ons gezin zo’n ingrijpende ervaring. Je kunt dan zo aan jezelf gaan twijfelen. Je vraagt je af of mensen je wel begrijpen en vaak is dat niet zo omdat er weinig over gesproken wordt. Je komt in een isolement terecht. Maar je bent niet asociaal maar worstelend met alles wat in jouw leven gebeurt. Het onbegrip (onwetendheid) van de samenleving duwt je daar verder in. Mijn advies is dan ook, doe kennis op over rouw en verdriet en ga erover praten met iemand! Je kunt jezelf niet aan je eigen haren uit het moeras trekken. Een helpende hand helpt jou om aan de overkant te komen waar je kunt uitrusten en op adem kunt komen. Woorden uitspreken laten de energie weer stromen.

Er is in elk verlies een groei, verzachting en een krachtbron te vinden. Ik wens van harte dat ik jou dit kan laten zien en ervaren.

Liefs,

Chantal